Tết Hạ Nguyên, còn được biết đến với tên gọi Tết Song Thập, là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng trong văn hóa người Việt, diễn ra vào ngày 10 tháng 10 âm lịch hàng năm. Đây là dịp để mọi người thực hiện các nghi lễ cầu an, cầu siêu và tưởng nhớ tổ tiên, hướng đến sự bình an và thanh tịnh trong tâm hồn.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc, ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên, và những phong tục độc đáo của ngày lễ này.
Tết Hạ Nguyên là gì?
Tết Hạ Nguyên là một ngày lễ truyền thống mang đậm yếu tố tâm linh và tín ngưỡng, diễn ra vào ngày 10 tháng 10 âm lịch. Đối với nhiều người Việt, đây là dịp đặc biệt để tạ ơn tổ tiên và cầu nguyện cho người thân đã khuất, nhằm mang lại sự bình an và hạnh phúc cho cả gia đình.
Tên gọi “Tết Song Thập” xuất phát từ con số 10/10 âm lịch, với số 10 đại diện cho sự trọn vẹn và viên mãn.
Nguồn gốc của Tết Hạ Nguyên
Tết Hạ Nguyên có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi nó được tổ chức như một nghi lễ tế trời đất vào thời điểm chuyển giao giữa mùa thu và mùa đông, khi vụ mùa kết thúc. Lễ hội này được thực hiện với mong muốn cầu nguyện cho mùa màng bội thu và thời tiết thuận lợi trong năm tới.
Khi lễ Tết Hạ Nguyên du nhập vào Việt Nam, nó đã trải qua những biến đổi nhất định theo phong tục và tập quán địa phương. Tại Việt Nam, Tết Hạ Nguyên dần trở thành một ngày lễ có ý nghĩa đặc biệt trong việc cầu an, cầu siêu cho các linh hồn người đã khuất và tưởng nhớ tổ tiên.
Lễ hội này cũng được hòa quyện với các tín ngưỡng Phật giáo, thể hiện sự kết hợp phong phú giữa truyền thống văn hóa và tôn giáo của người Việt.
Ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên
Cầu an, cầu siêu cho thân nhân: Tết Hạ Nguyên là dịp quan trọng để gia đình tổ chức các nghi lễ cầu siêu, tụng kinh và cúng bái với mục đích cầu bình an, giải thoát cho người đã qua đời. Đây là cách để người sống gửi lòng thành kính và nguyện cầu sự siêu thoát cho người thân quá cố.
Tưởng nhớ công ơn của chư Phật và tổ tiên: Ngoài ý nghĩa cầu siêu, Tết Hạ Nguyên còn là dịp để con cháu nhớ ơn tổ tiên, thể hiện lòng thành kính với các vị chư Phật, thần linh và cầu mong họ phù hộ độ trì cho gia đình được bình an, may mắn.
Hướng con người đến điều thiện: Tết Hạ Nguyên không chỉ là ngày lễ tôn vinh tổ tiên mà còn là thời điểm để mọi người tu dưỡng bản thân, sống thiện lành và tránh xa những điều ác. Đây là một dịp để con người tự nhìn lại, hướng về những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.
Tết Hạ Nguyên ăn gì?
Tết Hạ Nguyên (còn gọi là Tết Cơm Mới) được tổ chức vào ngày 10/10 âm lịch, là dịp để người Việt dâng cơm mới, cảm ơn trời đất, tổ tiên sau mùa vụ thu hoạch. Mỗi vùng miền có cách ăn mừng khác nhau, tuy nhiên, một số món ăn truyền thống thường xuất hiện trong dịp này bao gồm:
Cơm mới: Món quan trọng nhất của Tết Hạ Nguyên là cơm nấu từ gạo mới. Đây là biểu tượng cho sự tôn vinh nông nghiệp và thành quả lao động của người nông dân.
Xôi nếp: Xôi nếp mới thường được nấu từ loại gạo nếp dẻo, thơm. Món xôi này có thể đi kèm với các loại xôi khác như xôi lạc, xôi đỗ, hoặc xôi gấc tùy theo vùng miền.
Gà luộc: Gà luộc là món ăn quen thuộc trong các dịp lễ cúng ở Việt Nam. Gà thường được luộc nguyên con và bày biện trang trọng trên mâm cỗ để dâng lên tổ tiên.
Các món chay: Nhiều gia đình cũng chuẩn bị các món chay như giò chay, nem chay, rau củ hấp để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên.
Các món nướng hoặc hấp từ nông sản: Vì đây là dịp để ăn mừng mùa vụ thu hoạch, nhiều món ăn từ các loại củ quả mới được dùng như khoai lang nướng, ngô nướng, hoặc các món hấp như bánh chưng, bánh tét.
Chè kho: Chè kho là một món ăn ngọt thường thấy trong dịp này, được nấu từ đậu xanh giã nhuyễn cùng với đường, có vị ngọt thanh và thơm mùi đậu.
Trái cây tươi: Trái cây mới thu hoạch như chuối, bưởi, cam, quýt cũng thường được bày biện trên mâm cỗ Tết Hạ Nguyên.
Tùy thuộc vào từng vùng miền mà mâm cỗ có thể khác nhau, nhưng cơ bản các món ăn đều thể hiện lòng biết ơn và chúc phúc cho mùa màng tiếp theo.
Tết Hạ Nguyên có phải là ngày nghỉ lễ không?
Tết Hạ Nguyên, mặc dù mang đậm ý nghĩa văn hóa và truyền thống, không được công nhận là ngày nghỉ lễ chính thức theo quy định của Nhà nước. Do đó, trong dịp này, người lao động vẫn phải tiếp tục làm việc và không được nghỉ.
Tuy nhiên, đối với nhiều gia đình, Tết Hạ Nguyên vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa và tinh thần. Nhiều gia đình tổ chức các nghi lễ truyền thống và tụ họp vào buổi tối để tưởng nhớ tổ tiên và cầu nguyện cho sự an lành. Điều này thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống văn hóa và nhu cầu đời sống hiện đại.
Lương làm việc vào các ngày lễ của người lao động được tính như thế nào?
Theo quy định của Bộ luật Lao động Việt Nam, khi người lao động làm việc vào các ngày lễ, Tết chính thức như Tết Nguyên Đán hoặc Quốc khánh, lương sẽ được tính gấp 3 lần mức lương ngày thường.
Tuy nhiên, vì Tết Hạ Nguyên không phải là ngày lễ chính thức theo quy định pháp luật, quy định này không áp dụng cho ngày 10/10 âm lịch.
Người lao động có được thưởng khi đến lễ không?
Dù Tết Hạ Nguyên không nằm trong danh sách các ngày lễ chính thức có chế độ thưởng, một số doanh nghiệp có thể áp dụng chính sách thưởng lễ riêng hoặc hỗ trợ khác tùy theo thỏa thuận với người lao động. Việc này phụ thuộc vào quy định của từng doanh nghiệp và sự thỏa thuận giữa hai bên.
Tết Hạ Nguyên, diễn ra vào ngày 10/10 âm lịch, là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng của người Việt, mang đậm giá trị tâm linh, tín ngưỡng.
Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, chư Phật, và cầu nguyện cho sự bình an của người thân đã khuất. Dù không phải là ngày nghỉ lễ chính thức, Tết Hạ Nguyên vẫn có ý nghĩa sâu sắc, nhắc nhở con người về lòng biết ơn và tinh thần hướng thiện trong cuộc sống.