Tết Khai Hạ là một trong những nghi thức quan trọng của người Việt, diễn ra sau khi không khí Tết đã dần lắng xuống. Với ý nghĩa tiễn đưa tổ tiên trở về cõi âm sau những ngày đoàn tụ cùng con cháu, Lễ Khai Hạ cũng đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới với nhiều kỳ vọng tốt lành.
Nghi lễ này không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn phản ánh triết lý sống của người Việt: kết thúc những ngày lễ hội để trở lại cuộc sống thường nhật, sẵn sàng đối diện với công việc và những thử thách của năm mới.
Lễ Khai Hạ là gì? Diễn ra vào lúc nào? Ý nghĩa của Lễ Khai Hạ
Lễ Khai Hạ là gì?
Lễ Khai Hạ, còn gọi là lễ hạ nêu, lễ tạ năm mới hoặc lễ hóa vàng, là một nghi thức quan trọng diễn ra sau Tết Nguyên Đán. Đây là lúc con cháu làm lễ tiễn đưa tổ tiên về trời sau những ngày cùng ăn Tết, đồng thời đánh dấu sự trở lại với cuộc sống thường nhật, bắt đầu công việc làm ăn buôn bán.
Lễ Khai Hạ diễn ra vào lúc nào?
Theo phong tục cổ truyền, lễ Khai Hạ thường được tổ chức vào mùng 7 tháng Giêng âm lịch. Tuy nhiên, ngày nay, tùy thuộc vào điều kiện của từng gia đình, nghi lễ này có thể diễn ra từ mùng 3 đến mùng 10, không nhất thiết phải cố định vào ngày mùng 7 như trước.
Ý nghĩa của Lễ Khai Hạ
Từ ngày 23 tháng Chạp, người ta dựng cây nêu để xua đuổi tà ma, tiễn đi điều xui rủi và đón may mắn trong năm mới. Khi lễ Khai Hạ diễn ra, cũng là lúc cây nêu được hạ xuống, biểu trưng cho việc kết thúc những ngày Tết và mở ra mùa xuân mới.
Lễ này không chỉ là dịp cáo lễ tiễn đưa tổ tiên trở về âm cảnh mà còn là lời cầu chúc một năm an khang, thịnh vượng, mang đến may mắn cho gia đình trong suốt năm mới.
Lễ Khai Hạ gồm những hoạt động gì?
Cúng hạ nêu
Lễ Khai Hạ bắt đầu với nghi thức cúng hạ nêu, là phần cốt lõi của lễ. Để chuẩn bị cho lễ cúng, gia đình cần chuẩn bị một mâm cỗ cúng gồm các món cơm (có thể là cơm mặn hoặc cơm chay tùy theo phong tục từng gia đình), rượu, nhang, hoa tươi, trái cây, giọt dầu, đĩa gạo, đĩa muối, sớ và tiền vàng.
Mâm cỗ được bày biện ngay ngoài trời, thường ở trước sân hoặc một không gian thoáng đãng. Gia chủ thắp hương, dâng lễ vật và khấn vái tổ tiên để xin phép và tạ ơn.
Sau khi hoàn tất phần cúng, gia đình sẽ tiến hành hạ cây nêu. Cây nêu thường được đặt ở vị trí cao trong suốt kỳ Tết để xua đuổi tà ma và đón may mắn. Sau khi cây nêu được hạ xuống, gia đình sẽ thực hiện nghi thức hóa vàng và hóa sớ, rồi đặt cây nêu ở nơi khô ráo và sạch sẽ ngoài trời. Cây nêu không được để trong nhà để tránh những điều không may.
Văn khấn mùng 7 tháng Giêng
Văn khấn vào mùng 7 tháng Giêng là một phần quan trọng trong lễ Khai Hạ. Bài khấn này thường được chuẩn bị trước và đọc trang nghiêm trong suốt nghi thức cúng lễ. Nội dung bài khấn thường bao gồm lời cầu xin tổ tiên phù hộ cho gia đình một năm mới an khang, thịnh vượng và bình an.
Gia chủ sẽ đọc văn khấn với lòng thành kính và sự trang trọng, đồng thời cầu mong cho mọi việc trong năm mới sẽ suôn sẻ và thuận lợi. Bài khấn có thể được điều chỉnh theo từng gia đình hoặc từng vùng miền, nhưng chung quy đều thể hiện lòng thành kính và cầu chúc tốt đẹp cho năm mới.
Hoạt động vui chơi
Ngoài phần lễ cúng, Lễ Khai Hạ cũng là dịp để tổ chức các hoạt động vui chơi và lễ hội. Các hoạt động này có thể khác nhau tùy theo từng vùng miền và phong tục tập quán địa phương. Một số hoạt động phổ biến có thể bao gồm các trò chơi dân gian như đánh đu, đấu vật, và các cuộc thi truyền thống.
Những hoạt động này không chỉ tạo ra không khí vui tươi mà còn góp phần giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Để tổ chức các hoạt động này, bạn có thể tìm hiểu về những phong tục và tập quán của địa phương mình hoặc cùng gia đình và bạn bè lên kế hoạch cho các trò chơi và lễ hội phù hợp.
Lễ Khai Hạ không chỉ là một nghi thức kết thúc Tết Nguyên Đán mà còn là một dấu mốc quan trọng trong đời sống văn hóa của người Việt. Qua việc tiễn đưa tổ tiên và thực hiện các nghi lễ cúng bái, gia đình không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn chuẩn bị tâm thế cho một năm mới đầy hy vọng.
Cùng với các hoạt động vui chơi phong phú, Lễ Khai Hạ còn mang đến không khí tươi vui và sự kết nối cộng đồng. Đây là thời điểm lý tưởng để các gia đình ôn lại truyền thống, tận hưởng những giá trị văn hóa đặc sắc và bắt đầu một năm mới với những khát vọng mới.
