Tết Nguyên Tiêu 2025: Ý nghĩa, tập tục và sự khác biệt quốc gia

Tết Nguyên Tiêu là gì?

Tết Nguyên Tiêu, hay còn gọi là Rằm tháng Giêng, là một lễ hội bắt nguồn từ Trung Quốc và được tổ chức từ ngày 14 đến 15 tháng Giêng âm lịch. Theo TS. Đinh Đức Tiến, từ Khoa Lịch sử của Đại học Xã hội và Nhân văn, Tết Nguyên Tiêu có nguồn gốc từ nhiều truyền thuyết của Trung Quốc và có nhiều phiên bản khác nhau.

Tet-nguyen-tieu-quatettinh-te-1

Sự tích và Ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Tiêu

Sự tích ngày Tết Nguyên Tiêu

Tết Nguyên Tiêu, có nguồn gốc từ thời Tây Hán ở Trung Quốc, gắn liền với một lễ hội rước đèn lồng đặc sắc. Câu chuyện kể rằng, vào mỗi dịp xuân về, các cung nữ thường cảm thấy nhớ nhà, nhưng vì sự canh gác nghiêm ngặt của cung vua, họ không thể rời khỏi cung điện.

Đông Phương Sóc, một viên sủng thần của Hán Vũ Đế, cảm động trước nỗi lòng của các cung nữ và quyết định giúp đỡ. Ông giả mạo tin tức rằng thành Trường An sẽ bị Hỏa thần thiêu rụi, khiến người dân hoang mang.

Đông Phương Sóc đề xuất với nhà vua rằng vào ngày rằm tháng Giêng, nên tổ chức một lễ hội với đèn lồng khắp nơi để lừa Hỏa thần, đồng thời đưa ra kế hoạch để cả vua và gia đình có thể lánh nạn khỏi cung trong ngày đó.

Hán Vũ Đế chấp nhận kế sách và từ đó, vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm, cả nước đều treo đèn lồng. Lễ hội này đã được lưu truyền qua nhiều thế kỷ và lan rộng đến Việt Nam, dù ở đây, Tết Nguyên Tiêu đã có những biến tấu và khác biệt so với Trung Quốc.

Ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu

Tết Nguyên Tiêu, nghĩa là đêm rằm đầu tiên của năm mới, trong đó “Nguyên” có nghĩa là thứ nhất và “Tiêu” có nghĩa là đêm. Ngoài ra, Tết Nguyên Tiêu còn được gọi là Tết Thượng Nguyên để phân biệt với Tết Trung Nguyên (Rằm tháng Bảy) và Tết Hạ Nguyên (Rằm tháng Mười).

Đây là một ngày lễ quan trọng trong truyền thống Phật giáo, và có câu nói rằng “Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” hoặc “Lễ Phật quanh năm không bằng ngày Rằm tháng Giêng.”

Vào dịp này, mỗi gia đình thường chuẩn bị một mâm cỗ cúng để thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với Phật, ông bà tổ tiên, mong cầu một năm mới an lành và nhiều tài lộc.

Mâm cỗ cúng Tết Nguyên Tiêu có thể khác nhau tùy vào điều kiện kinh tế và phong tục tập quán của từng vùng miền, nhưng đều hướng đến mục đích tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên.

Tet-nguyen-tieu-quatettinh-te-2

Tập tục và lễ hội Tết Nguyên Tiêu ở các nước

Tết Nguyên Tiêu tại Việt Nam

Ở Việt Nam, Tết Nguyên Tiêu diễn ra vào ngày rằm tháng Giêng, thường là dịp để người dân đến chùa cúng sao giải hạn và cầu nguyện cho điều lành. Tại những khu vực có đông người Hoa sinh sống, như Chợ Lớn và Hội An, ngày lễ này được tổ chức với nhiều hoạt động đặc sắc và phong phú.

Ở Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh, cộng đồng người Hoa tổ chức nhiều lễ hội truyền thống tại các Hội quán và gia đình, bao gồm nghi thức lễ, diễu hành, trình diễn ca kịch cổ truyền, múa lân sư rồng, đố chữ, thư pháp, thư họa, và trình diễn âm nhạc. Vào ngày này, các Phật tử cũng thường đến chùa để lễ Phật, cầu mong gia đạo bình an.

Tết Nguyên Tiêu tại Trung Quốc

Tết Nguyên Tiêu ở Trung Quốc, còn được gọi là Tết Thượng Nguyên hoặc Tết Trạng Nguyên, là dịp để người dân cầu an và cầu phước. Trong ngày này, họ thường cúng tế, ăn bánh trôi (gọi là “thang viên” – viên tròn trong nước), tham gia vào các trò chơi đoán hình thù trên lồng đèn, ngâm thơ, ghi ước nguyện lên đèn lồng và thả chúng lên trời.

Tet-nguyen-tieu-quatettinh-te-4

Tết Nguyên Tiêu tại các quốc gia khác

Tại Hàn Quốc, rằm tháng Giêng được gọi là lễ Daeboreum (대보름). Vào đêm trước Daeboreum, người dân thường tham gia vào các trò chơi truyền thống như Samulnori (쥐불 놀이) và leo núi để trở thành người đầu tiên nhìn thấy mặt trăng mọc, đồng thời cầu may mắn.

Tại Nhật Bản, rằm tháng Giêng âm lịch được gọi là lễ 小 正月 (Koshōgatsu). Vào dịp này, người dân cầu nguyện cho một vụ mùa bội thu và thường ăn cháo đậu đỏ vào buổi sáng.

Tại Philippines, ngày rằm tháng Giêng được tổ chức với các chương trình diễu hành đặc sắc.

Một số câu hỏi thường gặp về ngày Tết Nguyên Tiêu

Tết Nguyên Tiêu 2024 là ngày nào theo Dương lịch?

Tết Nguyên Tiêu diễn ra từ giữa đêm 14 (đêm trước rằm) đến hết ngày 15 (ngày rằm) tháng Giêng âm lịch. Để thuận tiện cho việc thắp hương cầu bình an, nhiều người sắp xếp nghỉ phép trong dịp này.

Năm 2024, Tết Nguyên Tiêu sẽ vào ngày 24 tháng 2 dương lịch, tức là thứ bảy, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đến chùa để tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên.

Tet-nguyen-tieu-quatettinh-te-3

Cúng rằm tháng Giêng 2024 vào ngày nào theo Dương lịch?

Rằm tháng Giêng chính là Tết Nguyên Tiêu, vì vậy lễ cúng rằm tháng Giêng năm 2024 sẽ được thực hiện vào ngày thứ bảy, 24 tháng 2 dương lịch.

Tết Nguyên Tiêu của người Hoa và người Việt khác nhau như thế nào?

Tết Nguyên Tiêu được du nhập vào Việt Nam từ thời kỳ Bắc thuộc và đã có sự thay đổi để phù hợp với phong tục địa phương. Đối với người Hoa, Tết Nguyên Tiêu thường gắn liền với lễ hội hoa đăng, thả đèn lồng để cầu bình an cho năm mới.

Trong khi đó, ở Việt Nam, vào ngày lễ này, các Phật tử thường đến chùa để lễ Phật và cầu bình an cho gia đình. Các chùa thường tổ chức Đàn Dược Sư và tụng kinh dược sư suốt tháng Giêng, khuyến khích các Phật tử tham gia cầu nguyện phước báo an lành cho mọi người.

Tết Nguyên Tiêu nên ăn gì?

Tại Trung Quốc, vào Tết Nguyên Tiêu, người ta thường ăn các món như bánh trôi, há cảo, bánh táo đỏ, màn thầu, và bánh yến mạch để cầu may mắn và sức khỏe. Ở Việt Nam, món ăn truyền thống trong ngày này bao gồm bánh ú, bánh chưng, xôi gấc, và gà luộc, với mong muốn đem lại may mắn, hạnh phúc và ấm no cho gia đình.

Tet-nguyen-tieu-quatettinh-te-5

Cách cúng ngày Rằm tháng Giêng như thế nào?

Ngày cúng rằm tháng Giêng tốt nhất trong năm 2024 là sáng 24/02/2024 (ngày 15 tháng Giêng âm lịch). Tuy nhiên, nếu bận rộn, bạn có thể thực hiện lễ cúng vào ngày 23/02/2024 (ngày 14 tháng Giêng âm lịch).

Thời gian cúng tốt nhất là giờ Ngọ. Để thực hiện lễ cúng, bạn cần chuẩn bị một mâm cỗ cúng Phật và một mâm cỗ cúng gia tiên, đồng thời lau dọn bàn thờ thật cẩn thận và tránh làm đổ vỡ đồ vật.

Tết Nguyên Tiêu, hay Rằm tháng Giêng, là dịp lễ quan trọng diễn ra từ ngày 14 đến 15 tháng Giêng âm lịch, mang đậm ý nghĩa văn hóa và tâm linh. Dù có sự khác biệt về phong tục giữa các quốc gia, ngày lễ này đều hướng đến việc cầu bình an, hạnh phúc và thịnh vượng.

Đây là cơ hội để mọi người thể hiện lòng thành kính với Phật và tổ tiên, và cùng nhau đón chào một năm mới tràn đầy may mắn.

 Bản quyền thuộc về © 2024 Quà Tết Tinh Tế

Shopping cart

0
image/svg+xml

No products in the cart.