Tết Nhật Bản 2026: Phong tục, ẩm thực và những điều thú vị

Đôi nét về Tết Nhật Bản

Tết Nhật Bản, còn gọi là Oshogatsu, là một trong những dịp lễ quan trọng nhất tại đất nước Mặt Trời Mọc. Tết Nhật không chỉ là thời điểm người dân gửi lời chúc mừng năm mới mà còn là dịp để sum họp gia đình, thờ cúng tổ tiên, và đón chào những điều may mắn trong năm mới.

Đây là một dịp lễ lớn, tương đương với Tết Nguyên Đán ở nhiều nước châu Á, nhưng Tết Nhật Bản diễn ra vào ngày 1 tháng 1 theo lịch dương.

Tết Nhật Bản diễn ra khi nào?

Tết Nhật Bản thường được tổ chức vào ngày 1 tháng 1 dương lịch, khác với Tết Nguyên Đán của Việt Nam vốn dựa theo âm lịch. Trước đây, Nhật Bản cũng đón Tết theo lịch âm, nhưng từ năm 1873, nước này chuyển sang lịch dương để phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

Dù vậy, khoảng thời gian từ cuối tháng 12 đến đầu tháng 1 vẫn là dịp để người Nhật nghỉ ngơi, sum họp gia đình và chào đón năm mới. Với người Việt, đây có thể là điểm khác biệt thú vị khi tìm hiểu về “Tết Nhật Bản.”

Ý nghĩa văn hóa của Tết Nhật Bản

Tết Nhật Bản không chỉ là dịp lễ, mà còn là thời điểm để người Nhật làm mới tinh thần và trân trọng giá trị truyền thống. Oshogatsu thể hiện khát vọng về một khởi đầu tốt đẹp, đồng thời củng cố mối liên kết gia đình trong xã hội hiện đại bận rộn.

Dù ngày nay nhiều người Nhật chọn du lịch thay vì ở nhà, các phong tục Tết vẫn được gìn giữ như một phần không thể thiếu của bản sắc dân tộc.

Những hoạt động trước và trong dịp Tết Nhật Bản

Tổng vệ sinh nhà cửa – Osouji

Trước Tết, người Nhật thực hiện Osouji – một hoạt động tổng vệ sinh nhà cửa, với ý nghĩa thanh tẩy mọi thứ cũ kỹ, xua đi vận xui của năm cũ và chuẩn bị chào đón năm mới. Hoạt động này giống với phong tục dọn dẹp nhà cửa dịp cuối năm tại nhiều quốc gia châu Á.

Trang trí nhà cửa

Trang trí nhà cửa trong dịp Tết Nhật Bản cũng mang nhiều ý nghĩa tâm linh. Người Nhật thường trang trí cửa nhà với các vật phẩm như Kadomatsu (cây tùng và tre), Shimenawa (dây thừng linh thiêng) và Kagamimochi (bánh dày xếp chồng) để cầu mong một năm mới an lành, may mắn và thịnh vượng.

Viết thiệp chúc Tết – Nengajo

Tương tự như thiệp chúc mừng năm mới ở các nước phương Tây, người Nhật có phong tục gửi Nengajo – thiệp chúc mừng Tết đến gia đình, bạn bè và đối tác. Nengajo được gửi trước ngày 1 tháng 1 và sẽ đến tay người nhận đúng vào ngày đầu tiên của năm mới, thể hiện lòng biết ơn và lời chúc may mắn.

Tham gia lễ hội rung chuông đêm giao thừa – Joya no Kane

Đêm giao thừa, người Nhật thường đến chùa để tham gia lễ hội Joya no Kane, một nghi thức rung chuông 108 lần nhằm xua đi 108 tội lỗi và ham muốn của con người. Đây là một phong tục lâu đời, giúp người Nhật thanh tẩy tâm hồn trước khi bước vào năm mới.

Viếng đền, chùa đầu năm – Hatsumoude

Sau đêm giao thừa, người Nhật sẽ thực hiện Hatsumoude – phong tục đi chùa hoặc đền lần đầu tiên trong năm mới để cầu nguyện cho sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong năm mới. Một số đền và chùa nổi tiếng như đền Meiji (Tokyo) hay chùa Kinkakuji (Kyoto) thu hút hàng triệu lượt khách viếng thăm mỗi dịp Tết.

Thờ cúng tổ tiên, ông bà

Thờ cúng tổ tiên là một phần không thể thiếu trong Tết Nhật Bản. Người Nhật thường lập bàn thờ trong nhà để thắp nhang tưởng nhớ ông bà, tổ tiên, đồng thời cầu mong sự phù hộ cho cả gia đình trong năm mới.

Lì xì may mắn – Otoshidama

Phong tục lì xì hay Otoshidama cũng được duy trì trong Tết Nhật Bản. Trẻ em sẽ nhận phong bao lì xì từ người lớn với những khoản tiền nhỏ tượng trưng cho sự may mắn và thành công trong tương lai.

Tham gia các trò chơi truyền thống

Trong những ngày đầu năm, người Nhật thường cùng nhau chơi các trò chơi truyền thống như Takoage (thả diều), Hanetsuki (một dạng cầu lông Nhật Bản) và Karuta (trò chơi thẻ bài). Đây là các hoạt động không chỉ để giải trí mà còn giúp gắn kết gia đình và bạn bè trong dịp lễ.

Người Nhật ăn gì vào dịp Tết?

Osechi Ryori

Osechi Ryori là bữa ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết Nhật Bản. Các món ăn trong Osechi Ryori được bày biện trong những hộp gỗ đẹp mắt, với mỗi món mang một ý nghĩa may mắn riêng, như tôm (trường thọ), trứng cá (phồn thịnh), và đậu đen (sức khỏe).

Bánh dày Ozoni

Ozoni là một món canh đặc trưng, thường được nấu cùng bánh dày (mochi), rau củ và các loại hải sản. Đây là món ăn tượng trưng cho sự gắn kết gia đình và lòng biết ơn tổ tiên.

Mì Toshikoshi Soba

Người Nhật cũng ăn Toshikoshi Soba (mì trường thọ) vào đêm giao thừa để cầu mong một cuộc sống trường thọ và trôi chảy như những sợi mì dài. Đây là món ăn có ý nghĩa rất lớn về mặt tâm linh và là một phần không thể thiếu trong bữa ăn cuối năm.

Bánh Kagamimochi

Kagamimochi là loại bánh dày có hình dạng tròn, được xếp thành hai tầng và thường dùng để thờ cúng trong các gia đình Nhật Bản dịp Tết. Sau lễ cúng, Kagamimochi được chia cho các thành viên trong gia đình để tượng trưng cho sự đoàn kết và thịnh vượng.

Những địa điểm du lịch lý tưởng trong dịp Tết Nhật Bản

Chùa Kinkakuji

Chùa Kinkakuji (Kyoto) là một điểm du lịch nổi tiếng thu hút du khách trong dịp Tết Nhật Bản. Đây không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là nơi người dân đến cầu nguyện và tận hưởng không khí đầu năm.

Quần đảo Okinawa

Okinawa, với khí hậu ấm áp quanh năm, là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tận hưởng kỳ nghỉ Tết trong không gian thiên nhiên tươi đẹp, cùng với các lễ hội Tết đặc sắc của người dân bản địa.

Hokkaido

Nếu bạn yêu thích mùa đông và mong muốn trải nghiệm một cái Tết Nhật Bản khác biệt, hãy đến Hokkaido. Đây là nơi nổi tiếng với các khu trượt tuyết, lễ hội băng tuyết và khung cảnh tuyệt đẹp của tuyết trắng bao phủ.

Tết Nhật Bản và Tết Việt Nam: Điểm giống và khác

Dù đều là dịp để chào đón năm mới, Tết Nhật Bản và Tết Việt Nam có những điểm tương đồng và khác biệt độc đáo:

Giống nhau: Cả hai đều chú trọng sum họp gia đình, dọn dẹp nhà cửa và cầu mong một năm mới an khang.

Khác nhau: Tết Nhật Bản theo dương lịch, trong khi Tết Việt Nam theo âm lịch. Người Việt ăn bánh chưng, bánh tét, còn người Nhật thưởng thức osechi và mochi. Ngoài ra, phong tục “xông đất” phổ biến ở Việt Nam lại không có ở Nhật.

Sự khác biệt này khiến “Tết Nhật Bản” trở thành chủ đề hấp dẫn với người Việt yêu thích văn hóa xứ Phù Tang.

Một số điều kiêng kỵ vào ngày Tết ở Nhật Bản

Ngày Tết của Nhật Bản đi kèm với nhiều kiêng kỵ nhằm đảm bảo một năm mới thuận lợi và may mắn. Dưới đây là một số điều cần lưu ý:

Tránh dọn dẹp và trang trí nhà cửa vào ngày 29 tháng Chạp: Con số 29 phát âm gần giống với “Nijyu no kurushimi” (hai lần nỗi đau), vì vậy người Nhật thường không thực hiện các hoạt động dọn dẹp và trang trí vào ngày này để tránh rước vận xui.

Kiêng số 4: Con số 4 được coi là điềm xấu vì âm đọc của nó tương tự với từ “Tử”. Do đó, người Nhật thường hạn chế các hoạt động liên quan đến số 4 trong dịp Tết để tránh những điều không may.

Tránh vay mượn, nợ nần: Theo quan niệm của người Nhật, việc vay mượn tiền bạc trong dịp Tết có thể dẫn đến tình trạng nợ nần trong cả năm. Vì vậy, họ cố gắng không tham gia vào các giao dịch tài chính này trong thời gian đầu năm.

Không nói điều xui xẻo hoặc khóc: Trong ngày đầu năm, người Nhật kiêng nói những lời không may mắn hoặc khóc vì họ tin rằng điều này có thể mang đến sự bất hạnh và rủi ro trong năm mới.

Không đi giày mới vào buổi tối: Người Nhật tin rằng việc đi giày mới vào buổi tối có thể thu hút các thế lực xấu và gây ra những điều không may. Do đó, họ thường tránh làm điều này để bảo vệ sự bình yên và an lành trong năm mới.

Tết Nhật Bản, hay Oshogatsu, là thời điểm quan trọng để người dân Nhật Bản đón chào năm mới với nhiều phong tục ý nghĩa như Osouji, Joya no Kane, và Hatsumoude. Những hoạt động như tổng vệ sinh, trang trí nhà cửa, và thưởng thức các món ăn truyền thống như Osechi Ryori không chỉ thể hiện sự tôn trọng đối với tổ tiên mà còn cầu mong một năm mới an lành và thịnh vượng.

Đồng thời, việc tuân thủ các kiêng kỵ như tránh vay mượn hay không nói điều xui xẻo giúp bảo vệ vận may trong năm mới. Tết Nhật Bản không chỉ là dịp lễ hội, mà còn là cơ hội để trải nghiệm văn hóa và truyền thống phong phú của đất nước Mặt Trời Mọc.